هیستروسکوپی

هیستروسکوپی

هیستروسکوپی یک روش تشخیصی و درمانی برای بررسی داخل رحم با استفاده از آندوسکوپ به منظور بزرگنمایی است. هیستروسکوپی عمل جراحی سرپایی است.

هیستروسکوپی چیست و چه زمانی انجام می شود ؟

هیستروسکوپی یک روش تشخیصی و درمانی برای بررسی داخل رحم با استفاده از آندوسکوپ به منظور بزرگنمایی است. هیستروسکوپی عمل جراحی سرپایی است که نیاز به بی حسی موضعی دارد.

هیستروسکوپی‌ عبارتی است که از دو کلمه هیسترو به معنی رحم و سکوپی‌ به نام دیدن تشکیل شده است و نوعی عمل جراحی است که در طی‌آن یک تسلکوپ را وارد رحم کرده و جدار داخلی رحم را به وسیله آن بررسی‌ می‌کنند. بدین روش می‌توان شرایط غیرطبیعی رحم را تشخیص داد که شامل:

1.  میوم‌های زیرمخاطی (داخل رحم‌)
2.  چسبندگی دیواره‌های رحم به هم‌
3. پولیپ‌
4.  دیواره داخل رحمی و یا دیگر ناهنجاریهای مادرزادی رحم‌.

پس می‌توان نتیجه گرفت که هیستروسکوپی یک روش مهم در بررسی ناباروری است‌.

اگر قبل از هیستروسکوپی‌، هیستروسالپنژیوگرافی‌ انجام شود می‌تواند اطلاعات مفیدی را در مورد حفره رحم در اختیار جراح قرار دهد که در حین عمل جراحی به او کمک کند. هیستروسکوپی تشخیصی را می‌توان در کلینیک‌های سرپایی روزانه تحت شرایط بیهوشی عمومی یا موضعی انجام داد که حدود ۳۰ دقیقه وقت برای انجام آن لازم خواهد بود.

اولین قدم در هیستروسکوپی باز کردن دهانه رحم به کمک یکسری از وسایل گشادکننده است‌. پس از باز شدن مجرای دهانه رحم‌ هیستروسکوپ را که بصورت یک تلسکوپ نورانی است از دهانه رحم‌ عبور داده و در قسمت تحتانی رحم قرار می‌دهند. سپس یک مایع شفاف‌ مثل هیسکون یا گلیسین یا گاز دی‌اکسید کربن را به کمک وسیله ‌مخصوص به داخل رحم تزریق می‌کنند. این مایع یا گاز حفره رحم را متسع کرده‌، خون و ذرات اضافی را دور کرده و این امکان را برای پزشک‌ فراهم می‌آورد تا مستقیماً ساختمان داخلی رحم را مشاهده نماید.

هیستروسکوپی امکان بررسی قسمت داخلی رحم را برای جراح فراهم می‌آورد.

پزشک بطور سیستماتیک پوشش داخل دهانه رحم‌، پوشش داخلی ‌رحم و سوراخ داخلی لوله‌های رحمی یعنی جایی که به رحم متّصل ‌می‌شوند را بررسی می‌کند.

برخی از جراحان پس از اتمام هیستروسکوپی یک نمونه کورتاژ (خراشیدن قسمت داخلی حفره رحم‌) بدست آورده و آن را جهت ‌بررسی پاتولوژیکی ارسال می‌کند.

هیستروسکوپی جراحی

تکنیک هیستروسکوپی هم تا حد هیستروسکوپی جراحی گسترش ‌یافته است‌. به کمک هیستروسکوپی جراحی می‌توانیم موارد غیرطبیعی را که در ضمن هیستروسکوپی تشخیصی با آن مواجه می‌شویم درمان کنیم‌.

اصول انجام هیستروسکوپی جراحی هم شباهت کامل به ‌هیستروسکوپی تشخیصی دارد با این تفاوت که وسایل مورد نیاز جراحی‌ مثل قیچی‌ها، گیره‌های بیوپسی‌، وسایل الکتروکوتر و گیره‌های مختلف‌ را بایستی از طریق کانال هیستروسکوپ جراحی وارد رحم کرد. میومهای ‌داخل رحمی‌، چسبندگی‌ها و پولیپ‌ها را می‌توان از داخل رحم درآورد. اختلالات مادرزادی از قبیل دیواره رحم را می‌توان به کمک‌ هیستروسکوپ درمان نمود.

یکی از روشهای بسیار جدید و جالب درمان انسداد قسمت ابتدایی‌ لوله (انسداد گوشه رحم یعنی جایی که لوله رحم به رحم متصل می‌شود) به طریقه کانولاسیون با هیستروسکوپی لوله است‌. مطالعات مختلف‌ نشان داده که این نوع از انسداد بعلت ذرات مخاطی و مواد زائدی است که‌ باعث انسداد قسمت ابتدایی لوله که مثل مو نازک است می‌شود. در حال‌حاضر امکان فرستادن یک سیم بسیار نازک از طریق هیستروسکوپ به داخل لوله و جابجا نمودن لخته یا مواد زائد و باز کردن لوله‌ها و در نتیجه‌ برگرداندن لوله به حالت طبیعی خود با روشی که کمترین آسیب را وارد می‌کند وجود دارد.

یکی از دیگر پیشرفت‌های چشمگیری که انجام گرفته است‌ فالوپوسکوپی‌ است‌. در فالوپوسکوپی یک تلسکوپ خیلی نازک قابل انعطاف را از طریق هیستروسکوپ وارد لوله رحمی کرده و سرتاسر قسمت داخلی لوله را نگاه می‌کنند.

پس از اتمام هیستروسکوپی بیماران دچار یکسری دردهای شکمی ‌مشابه دردهای دوران قاعدگی می‌شوند و همچنین تا چند روز دچار لکه‌بینی خواهند بود. بیمار می‌تواند در عرض ۱ یا ۲ روز پس از عمل‌ فعالیتهای عادی خود را از سر گیرد. از فعالیت جنسی بایستی برای چند روز (حداقل مدتی که خونریزی ادامه دارد) پرهیز شود.

بندرت ممکن است عوارضی بدنبال هیستروسکوپی بوجود آید. دربرخی موارد، ممکن است لوله فالوپ و رحم دچار عفونت شود. گاهی‌اوقات یک سوراخ کوچک در دیواره رحم بوجود می‌آید که اهمیت‌ زیادی ندارد چون بطور خودبخودی بسته می‌شود. بهتر است در هنگام ‌اعمال بزرگتر هیستروسکوپی به منظور کاهش احتمال سوراخ شدن ‌رحم‌، لاپاراسکوپی هم همزمان انجام شود تا جراح قادر باشد علاوه بر دیدن داخل رحم بر محیط خارجی آن هم احاطه داشته باشد. از دیگر عوارض احتمالی می‌توان به واکنشهای آلرژی و یا خونریزی اشاره‌ نمود.

پولیپ

پولیپ اندومتریا رحم نرم بوده و همانند یک زائده انگشتی رشد می‌کند که در لایه داخلی رحم یا همان اندومتر رشد می‌کند. آنها بعلت رشد بیش از حد سلولهای اندومتر ایجاد شده و وابسته به هورمون هستند و هرچه استروژن بیسشتر باشد بزرگتر خواهد شد. می‌توان این پولیپ‌ها را در سونوگرافی پیدا کرد و بخصوص اگر در میانه سیکل که استروژن در حداکثر مقدار خود است انجام شود، ولی اگر در زمان مناسب انجام نشود تشخیص داده نخواهد شد. پولیپ‌ها غیرشایع بوده ولی می‌تواند در ناباروری موثر باشد و براحتی با هیستروسکوپی خارج می‌گردد.

میوم رحمی

در حالیکه شایعترین مشکل رحم وجود یک میوم در رحم است، بندرت موجب نازائی می‌شود و معمولاً یک یافته تصادفی با اهمیت کم است. میوم‌ها از تومورهای عضلانی ساده هستند که از دیواره رحم منشا گرفته و می‌توانند منفرد یا متعدد باشند. تقریباً ۲۵% زنان بالای ۳۵ سال میوم رحمی دارند.

اغلب میوم‌ها در داخل دیواره رحم(اینترامورال) رشد کرده یا بسمت خارجی دیواره رحم برجسته می‌گردند(ساب سروزال) و تاثیری در باروری و حاملگی ندارند. در واقع برداشتن این میوم‌ها ضرورت نداشته و مشکلات بیشتری از جمله چسبندگی یا بسته شدن لوله‌ها خواهد شد. میومهای خیلی بزرگ نیاز به جراحی و برداشتن دارند که این عمل در حین عمل میومکتومی انجام می‌شود.

میومکتومی می‌تواند از طریق لاپاراسکوپی یا جراحی باز انجام شود. میوم‌هایی که بداخل رحم و اندومتر برجسته می‌شوند(ساب موکوزال) می‌نامند و معمولاً این نوع با تداخل در محل لانه‌گزینی جفت منجر به نازائی و سقط می‌گردد که در این صورت می‌توان میوم را از طریق هیستروسکوپی خارج کرد.

در مواقعی که میوم خیلی بزرگ است و درآوردن آن ممکن است با خونریزی فراوان یا حتی گاهی منجر به خروج رحم گردد قبل از اقدام به جراحی از تزریق داروی آگونیست GnRH به نام دکاپپتیل یا دیفرلین استفاده می‌شود. معمولاً با توجه به احتمال رشد میوم به بیماران توصیه می‌شود که هر چه سریعتر پس از عمل جراحی باردار شوند.

هیستروسکوپی، هیستروسالپنگوگرافی و سونوگرافی واژینال برای ارزیابی حفره رحم زنان نابارور بکار می‌رود.